Deense discipline, blakende biggen
Wie ‘Denemarken’ zegt, zegt Vikingen, kronen en Hans Christian Andersen, maar wist u dat de Scandinavische staat ook een van dé varkenslanden van Europa is? In 2019 telden de Deense varkenshouderijen 12,7 miljoen varkens. Bovendien werden er 32,6 miljoen biggen geëxporteerd – heel wat voor een land met een bevolking van nog geen 6 miljoen! Ter vergelijking: in België, ondertussen goed voor bijna 11,5 miljoen inwoners, liepen er in datzelfde jaar maar 6,1 miljoen varkens rond.
Maar wat écht verrassend is? Ondanks deze duizelingwekkende aantallen, hoeven de Denen niet in te boeten aan efficiëntie! Om hun succesformule te achterhalen, zijn we te rade gegaan bij dierenarts Bjarne Ellegaard, Technical Manager bij MSD Denemarken en gecertificeerd in gezondheidsmanagement van varkensbedrijven.
12,7 miljoen
In 2019 telden de Deense varkenshouderijen 12,7 miljoen varkens. Bovendien werden er 32,6 miljoen biggen geëxporteerd.
Eendracht maakt macht
Om te begrijpen waarom de Denen zo efficiënt zijn, moeten we zo’n 140 jaar terugspoelen, naar het midden van de negentiende eeuw – een tijd waarin militaire conflicten en dalende graanprijzen de Deense boeren op hun knieën dwongen. Maar niet voor lang. Als reactie op de benarde omstandigheden sloegen ze de handen in elkaar en stampten ze in 1882 de eerste landbouwcoöperatieve uit de grond. De beweging zou al snel alle sectoren veroveren – van varkensproducten tot zuivel – en een sterk gemeenschapsgevoel creëren.
Met andere woorden: één voor allen, allen voor één, en dat werpt anno 2020 nog steeds zijn vruchten af.
Competitie is er volgens Dr. Ellegaard dan ook niet echt: “In Denemarken delen varkensboeren met plezier hun kennis, tips en beste praktijken– ook met andere landen.”
Het bundelen van krachten leidde mettertijd tot het bundelen van heldere, algemene richtlijnen voor al wat varkenshouden aanbelangt – van bedrijfsmanagement tot grootbrengen en vaccinatie. Waar elders het landschap van varkenshouderijen soms een lappendeken van visies en acties lijkt te zijn, trekken de Denen vastberaden aan hetzelfde zeel.
Hoewel het Scandinavische land een indrukwekkend pad bewandelt, zijn er ook daar bepaalde hardnekkige ziekten die om extra aandacht vragen, zoals PIA.
Ziektebestrijding als prioriteit
Denemarken, zoals elk land, selecteert nauwkeurig de beste varkens om verder mee te fokken. Bij dat overigens zeer streng gereguleerde proces primeert bij de Denen vooral productiviteit en niet ziekteresistentie.
Toch lukt het hen uitstekend om tal van vaak voorkomende aandoeningen efficiënt te bestrijden. Dat hebben ze te danken aan het SPF-systeem (Specific Pathogen Free System, Nederlands: specifiek kiemvrije systeem), dat in 1971 werd opgericht als een samenwerking tussen de varkensindustrie en universitaire experts.
Het model is gebaseerd op strikte regels inzake bioveiligheid, gezondheidscontroles en transport tussen beslagen. Belangrijke varkensziekten zoals mycoplasmose, pleuropneumonie, varkensdysenterie (SD), schurft, voortplantingsmoeilijkheden, PRRS en atrofische rhinitis zijn erin opgenomen. Het doel? De introductie van nieuwe ziekteverwekkers bestrijden.
Tegenwoordig wordt ongeveer 75 procent van de Deense varkens geboren binnen het SPF-systeem, waarbij de gezondheidsstatus van elk beslag openbaar is en dagelijks wordt gebruikt bij het verhandelen van de dieren. De status is bovendien essentiële informatie wanneer dierenartsen en andere bezoekers zich van het ene varkensbedrijf naar het andere verplaatsen.
Het SPF-systeem – ook vandaag nog een belangrijk instrument om de diergezondheid op varkensboerderijen te controleren en verbeteren – heeft een diepe impact gehad op zowel de manier waarop varkens in Denemarken worden geproduceerd als van het behandelen van besmettelijke ziekten.
Rozengeur en maneschijn?
Hoewel het Scandinavische land een indrukwekkend pad bewandelt, zijn er ook daar bepaalde hardnekkige ziekten en bacteriën die om extra aandacht vragen, zoals PIA. Ellegaard zegt er het volgende over: “De Lawsonia-bacterie is ook in Denemarken alomtegenwoordig. Tot nu toe werd de ziekte vaak bestreden met antibiotica, maar de regering wil – terecht – het gebruik ervan terugdringen, een trend die we in vele landen zien.”
Wanneer we hem vragen om tips, voegt hij toe: “Kijk, ziektebestrijding is een cocktail van verschillende maatregelen, zoals hygiëne, voeding en management. Maar als we het hebben over PIA, dan mag vaccinatie niet ontbreken. Het alternatief is vaak kleine tot zware verliezen lijden afhankelijk van de infectiedruk. En dat is zonde. De wetenschap bestaat – laten we ze dan ook gebruiken.”
75%
Het percentage van de Deense varkens dat tegenwoordig binnen het SPF-systeem geboren worden.
Wat kunnen wij van de Denen leren?
We horen het u al denken: ‘Het Deense landschap is helemaal anders – hoe kan dit me nu helpen?’ En we geven u gelijk: op het eerste gezicht lijkt die Scandinavische discipline niet te rijmen met onze eigenzinnige ‘Belgitude’! Toch zijn er bepaalde elementen in de Deense manier van werken die ook wij kunnen toepassen.
- Wees solidair en sociaal. Bent u verbonden met uw sectorgenoten? Van seminaries tot social media – door andere varkenshouders te bereiken en beste praktijken uit te wisselen, kunt u uw bedrijf net dat tikkeltje beter positioneren.
- Blijf op de hoogte. Ga op zoek naar informatiebronnen: websites over varkenshouden (varkensbedrijf.be!), advies van de overheid, updates van dierenartsen… Vaak is dit soort informatie gratis beschikbaar en abonnementen kunt u inbrengen als beroepskosten. Geloof ons – uw kennis blijven verrijken, is een van de belangrijkste investeringen die u kunt doen!
- Weet wat u doet. Zorg ervoor dat u beschikt over een solide ziektepreventieplan – uitgewerkt met de hulp van een dierenarts –, dat steunt op duidelijke data, slimme bioveiligheidsmaatregelen en een doordacht vaccinatieschema.
Gegevens zijn goud waard, maar wel alleen als er concrete acties uit komen.
Meer weten? Vraag de PIA-preventieposter aan via varkensgezondheid@merck.com.