In de kijker: Sonja Agten
Dierenarts en Technical manager bij
MSD Animal Health

Maak kennis met dierenarts Sonja Agten. In 1999 ontving Sonja haar diploma in de dierengeneeskunde van de Universiteit Gent en in 2006 werd ze gecertificeerd als varkensdierenarts.

Sinds 2003 werkt ze bij MSD Animal Health Benelux, waar ze technisch advies geeft inzake vaccinatie, hormonen en antiparasitaire middelen voor varkens.

Kunt u iets over uw huidige job vertellen?
Wat doet u precies?

Ik werk als dierenarts binnen de business uni varkens van MSD Animal Health. Een groot deel van mijn tijd besteed ik aan het analyseren van bloedonderzoeken van varkens. Enerzijds kunnen varkenshouders bij ons terecht voor monitoringsprogramma’s, zoals ResPig en Full Service on Target. Anderzijds kunnen er ook servicebloedonderzoeken aangevraagd worden door de bedrijfsdierenarts om een bedrijfsprobleem samen op te lossen in combinatie met een gezamenlijk bezoek en, indien nodig, een slachtlijnonderzoek.

Waarom hebt u destijds besloten om voor dierenarts te studeren?

Mijn grootouders langs vaders kant hadden een landbouwbedrijf. In die tijd hadden ze vooral melkkoeien, maar ook varkens, paarden en kippen – en één kat! (lacht) Eigenlijk wist ik al vanaf het begin van de middelbare school dat ik dierenarts wou worden, maar niet voor kleine huisdieren, wél voor grootvee.

U hebt ervoor gekozen zich te specialiseren in varkensgeneeskunde – toch wel bijzonder! Wat heeft die beslissing gedreven?

Mijn werk! Eigenlijk ben ik afgestudeerd met een specialisatie in herkauwers, in 1999. Na mijn studie ben ik aan de slag gegaan als veearts. Vlak voor ik naar Intervet, de voorloper van MSD Animal Health, ben getrokken, heb ik ook een jaar in een Nederlandse praktijk gewerkt, waar ik ontelbaar veel varkens- en koeienbedrijven heb bezocht. Bedrijfsdierenartsen moesten toen immers nog verplicht vaccineren tegen de ziekte van Aujeszky, die ondertussen uitgeroeid is in onze contreien.
Enfin, op een bepaald moment zag ik een vacature bij Intervet om voor hun business unit varkens te gaan werken als Technical Manager varken. Ik heb er zonder al te veel verwachtingen op gesolliciteerd en … de job gekregen! Dat was in 2003.
In 2004 ben ik de tweejarige opleiding vakdierenarts varken gestart om me te specialiseren, en in 2006 heb ik mijn diploma behaald. Ondertussen zijn we bijna 15 jaar verder en ik leer nog elke dag bij.

Wat is tot nu toe het mooiste moment uit uw carrière?

Goh, te veel om op te noemen! Ik haal er veel voldoening uit mensen te helpen. Een bedrijfsprobleem samen met de bedrijfsdierenarts kunnen oplossen, daar wordt ik oprecht blij van.

En het moeilijkste?

Ik was ooit in een varkensbedrijf met een ernstig PRRS-probleem. Een familiebedrijf. Ze waren al begonnen met vaccinatie maar … De vruchtbaarheidsproblemen en dode biggen bleven aanhouden. Op een bepaald moment zaten we alle vier samen rond de keukentafel: man, vrouw, mijn collega-accountmanager en ikzelf. De vrouw was diep bedroefd en kampte met slapeloosheid; ze zei letterlijk dat ze het niet meer zag zitten … Menselijk contact hoort bij mijn job, wat komt met pieken en dalen, maar die gebeurtenis vond ik heel heftig. Het is al even geleden, maar staat in mijn geheugen gegrift.
Ik wil dan ook waarschuwen dat vaccinatie alleen niet genoeg is. Ja, het is een zeer goed hulpmiddel – absoluut, maar er dragen zo veel andere zaken bij tot gezonde varkens. En zelfs binnen een vaccinatie zijn er bepaalde factoren waar je rekening mee moeten houden om er het meeste rendement uit te halen, zoals het tijdstip, de manier en de regelmaat van het toedienen. Goed bedrijfsmanagement, correct toegepaste bioveiligheid – zowel extern als intern -, een juiste strategie … Ze zijn allemaal even belangrijk. Echt waar.

Wat is momenteel een van uw belangrijkste projecten?

Momenteel ondersteun ik bedrijven die kampen met PIA. Voor mij uit zich dat in bewustzijn creëren en in advies geven op basis van bloed- en speekselonderzoek. Daarnaast volg ik de situatie ook op.

Hebt u de indruk dat de Belgische varkenshouders goed zijn voorgelicht? Zijn er zaken die ze absoluut zouden moeten weten over PIA?

Het kan beter. Veel varkenshouders beseffen niet hoe vaak PIA voorkomt. We hebben vorig jaar een prevalentiestudie gedaan op basis van mest en bloed bij drie verschillende leeftijdsgroepen bij willekeurig geselecteerde varkensbedrijven. De resultaten logen er niet om – op maar liefst 96% van alle bedrijven is PIA aanwezig. Vooral de zwaarste vleesvarkens testten positief, zowel op bloed- als mestonderzoek.
Een tweede knelpunt in België: varkenshouders zijn er zich in het algemeen nog te weinig van bewust dat de bacterie niet alleen voor acute sterfte zorgt, maar ook sluimerend op een bedrijf aanwezig kan zijn. Daardoor zitten ze met een tegenvallende groei en voederconversie, maar ze weten niet hoe dat precies komt. Dat is een probleem, want hoe sneller je een diagnose kunt stellen, hoe beter. Vervolgens kun je actie ondernemen, je verliezen beperken en je rendement verhogen.
Ten slotte wordt er in België nog preventief antibiotica gebruikt, bijvoorbeeld bij het verhokken van varkens naar een nieuwe afdeling. Je moet daarmee oppassen: het kan sluimerende problemen wel verdoezelen, maar genezen is een heel ander verhaal. Ik raad aan om te anticiperen, vaccineren en adapteren. Doe dat en op termijn zul je je rendement verhogen.

Wat als de ziekte zich heeft ingenesteld?

Simpel. Dan moet je er alles aan doen om de infectiedruk naar beneden te krijgen. Breng de problemen zo snel mogelijk in kaart. Van onze kant laten we speekseltouwtjes hangen, waar we vervolgens een kwantitatieve PCR-test op doen. We onderzoeken de kiemen in het speeksel en kijken hoe hoog de waarden zijn.
Is de diagnose gesteld, dan moet er meteen worden overgegaan tot preventie en behandeling. De zieke varkens moeten antibiotica krijgen om ze curatief te behandelen en ze nog trachten te redden. De volgende groepen varkens worden dan het beste gevaccineerd.

Hebt u tips voor varkenshouders om de ziekte te voorkomen?

Reinigen en ontsmetten.
De mogelijkheid tot besmetting vanuit de omgeving zo veel mogelijk te reduceren. Voordat er een nieuwe lichting biggen in opgelegd wordt, moet je ervoor zorgen dat de ruimte brandschoon en gedesinfecteerd is. Ook moeten de hokken droog zijn. Wil je besmettingen vermijden, dan is een natte stal uit den boze, en dat geldt niet alleen voor de Lawsonia-bacterie. Respecteer de wettelijke hokbezettingsregels. Zulke maatregelen doen al heel veel.
Daarnaast wil ik het kort hebben over voeding met het oog op de volgende zomer. Als het warm is, eten varkens immers vaak niet consequent. Dalen de temperaturen weer wat, dan beginnen ze opeens heel veel te vreten, wat een acute PIA-infectie kan veroorzaken. Kortom, een geleidelijke voerovergang is ook heel belangrijk in dit verhaal.

Tot slot: wat wil u zeker nog bereiken in uw carrière?

Wat ik heel leuk vind binnen MSD is dat ik een heel breed takenpakket heb en er altijd nieuwe producten in de pipeline zitten. Innovatie is er een tweede natuur. Ik herken mezelf daarin en wil mezelf blijven ontplooien, zowel diergeneeskundig als op het vlak van soft skills!
VarkensVisie Een uitstekende afsluiter – bedankt voor het gesprek, Sonja, en nog veel succes!